با گسترش سریع موارد ابتلا به کووید-۱۹، برخی از دانشمندان اعتقاد دارند که ممکن است سیستمهای تهویه هوا عامل مهمی در انتشار ویروس باشند که نادیده گرفته شدهاند.
همانگونه که هوای سرد زمستانی با اجبار مردم به حضور طولانیمدت در مکانهای سربسته و نزدیک به یکدیگر شرایط مساعد برای سرایت آنفولانزا را ایجاد میکند، محققان اعتقاد دارند که هوای گرم نیز میتواند همان اثرات را داشته باشد و مردم را به اقامت در فضاهای داخلی مجبور کند که در آنها سیستمهای تهویه هوا دائماً در حال کار هستند.
به گفته یک متخصص سلامت محیطی، افراد در هوای گرم تمایل دارند که برای خنک شدن در فضاهای بسته بمانند و بهاینترتیب در فاصله اجتماعی کمتری قرار میگیرند. در نتیجه احتمال بیشتری وجود دارد که با سطوح آلودهشده با سرفه و قطرات حاصل از صحبت دیگران تماس داشته باشند.
اما متأسفانه این تمام داستان نیست.
چرا ممکن است سیستمهای تهویه هوا خطرآفرین باشند؟
به گزارش ندای تندرستی به نقل از Medscape، سیستمهای تهویه هوا نیز به دلیل نوع عملکردشان خطرآفرین هستند. هنگامیکه دمای هوا در فضای باز بسیار افزایش مییابد، سیستمهای تهویه هوا برای ذخیره انرژی، هوای سرد داخلی را با بخشی از هوای تازه بیرون مخلوط میکنند. بهعبارتدیگر هر چه هوای بیرون گرمتر باشد، هوای داخلی بیشتر گردش مجدد مییابد و با هوای بیرون جایگزین نمیشود؛ یعنی افراد نسبت به قبل بیشتر هوای حاوی بازدم دیگران را تنفس میکنند. در این حال اگر کسی در ساختمان کروناویروس داشته باشد، ممکن است گردش دائمی هوای داخلی و وارد نشدن هوای بیرونی، سبب انباشته شدن ویروس در آن فضا شود. از سوی دیگر سیستمهای تهویه هوا دارای پروانههایی هستند که هوا را به اطراف میدمند. با این روش قطرات آئروسل کوچک ویروسی میتوانند برای مدت طولانیتری در هوا معلق بمانند.
در کنار مشکلات گفتهشده، سیستمهای تهویه رطوبت هوا را نیز میگیرند و آنچنانکه دانشمندان میگویند ویروسها هوای خشک را ترجیح میدهند. مجموع شرایط ممکن است وضعیت را برای سرایت بیماری بسیار مهیا کنند.
آیا ویروس از طریق هوا انتقال مییابد؟
مطالعات در مورد سیستمهای تهویه هوا با مشخص شدن اطلاعاتی در مورد انتشار کروناویروس از راه هوا به دست آمدهاند. در اظهار نظری که بهتازگی در ژورنال بیماریهای عفونی بالینی منتشر شده است، ۲۳۹ دانشمند سازمانهای مختلف بینالمللی از سازمان بهداشت جهانی خواستهاند که احتمال انتقال کروناویروس از طریق هوا را در نظر بگیرد.
این گروه از دانشمندان این ویروس را از ویروسهایی میدانند که میتوانند از راه هوا منتشر شوند. یکی از این افراد میگوید که بر اساس بررسیهایی که از ارزیابی شیوع بیماری، نمونهبرداری از هوا و مطالعات جانوری داشتهاند مدارک کافی در دست دارند که نشان میدهد انتقال ویروس از طریق هوا نیز همانند انتقال از سطوح آلوده رخ میدهد. لذا این گروه اعتقاد دارند که باید دستورالعملهای شفافی برای مقابله با این وضعیت وجود داشته باشد.
انتشار کروناویروس از طریق هوا و سیستمهای تهویه هوا
تاکنون مطالعات اندکی در مورد نقش سیستمهای تهویه هوا در انتشار کروناویروس انجام شده است. نتایج این تحقیقات نشان میدهد که لازم است پژوهشهای بیشتری انجام شود. اخیراً دانشمندان چینی مطالعه کوتاهی را منتشر کردهاند که در آن جزئیات بررسیهایشان در مورد یک گروه از مبتلایان به کووید-۱۹ ذکر شده است که همگی با یک رستوران ارتباط داشتند. تمام ۱۰ مشتری رستوران که بیمار شدند همگی روی میزهای یک سمت از اتاق نشسته بودهاند. میزها بیش از ۹۰ سانتیمتر با یکدیگر فاصله داشتند. بر این اساس احتمالاً ویروسها از طریق قطرات بزرگ منتقل نشدهاند چراکه این قطرات بهسرعت سقوط میکنند. بلکه به نظر نویسندگان جریان هوای شدید از دستگاه تهویه دیواری، آئروسلها و قطرکهای بسیار کوچک را از یک فرد آلوده بدون علامت به سایر میزها انتقال داده است و سه خانواده مختلف را دچار عفونت کرده است.
در مطالعه دیگر محققان از بخشهای مختلف سه واحد تهویه هوا در بیمارستانی در پورتلند نمونهگیری کردند. سپس نمونهها را برای بررسی وجود اسیدهای نوکلئیک کروناویروسی بررسی کردند. از هر چهار نمونه گرفتهشده، یکی مثبت بود.
در مطالعهای دیگر از هوای اتاق بیماران کووید-۱۹ نمونهگیری انجام شد. در این مطالعه نشان داده شد که حتی در فاصله بیش از ۱۸۰ سانتیمتری از بیمار نیز مواد ژنتیکی ویروس در نمونهها وجود دارد. البته محققان این تحقیق میگویند که پژوهش آنها نمیتوانند ثابت کنند که ویروسهایی که آنها شناسایی کردهاند واقعاً قادر به بیمار کردن فردی باشند. آزمایشهای اثباتکننده، گرانقیمت و دشوار هستند و نیازمند تجهیزات خاص آزمایشگاهی هستند.
گامهایی برای داشتن هوای سالمتر در محیط خانه
به اعتقاد محققان، سادهترین کاری که میتوان برای جلوگیری از انباشت ویروس در فضای داخلی انجام داد آوردن هوای بیشتری از بیرون است. در خانهها این کار را میتوان با باز کردن منظم در و پنجرهها برای ورود هوای تازه به اتاق انجام داد.
راهکار دیگر برای کاهش خطر از بین بردن عوامل عفونتزای موجود در هوا، استفاده از دستگاههای ویژهای است که به سقف متصل میشوند و امواج کوتاه فرابنفش را منتشر میکنند. این نوع از نور فرابنفش آنگونه که خورشید به پوست آسیب میرساند به پوست آسیب نمیرساند؛ اما میکروبهای مضر را از بین میبرد.
در نهایت میتوان از دستگاههای تصفیه هوا استفاده کرد. یکی از محققان میگوید که برای خانه خود یک دستگاه تصفیه هوا خریداری کرده است، اما فقط هنگامی از آن استفاده میکند که یکی از اعضای خانواده بیمار باشد تا میزان ویروس موجود در فضای خانه کاهش یابد. البته او تأکید میکند که تصفیهکنندههای یونساز برای این منظور مناسب نیستند.