بسیاری از ما در دوران همهگیری اضافهوزن آوردهایم. دلایل افزایش وزن بدن در نگاه اول واضح به نظر میرسد. افراد در دورههای طولانی قرنطینه کمتر حرکت داشتهاند. همچنین پرخوری هیجانی (به سبب تنشهای ناشی از همهگیری) و تعطیلی ورزشگاهها این روند را تشدید کرده است.
به گزارش ندای تندرستی، جدیدترین آمارهای اعلامشده از بهداشت عمومی انگلستان نشان میدهد که بیش از ۴۰ درصد از بزرگسالان انگلیسی در طول همهگیری بهطور متوسط ۳ کیلوگرم اضافهوزن داشتهاند.
در این کشور بهمنظور تشویق افراد برای کاهش وزن کمپینی در تابستان سال جاری (۲۰۲۱) راهاندازی شد که بر «معادله موازنه انرژی» تمرکز دارد. در معادله موازنه انرژی ایده این است که وزن اضافی زمانی تجمع مییابد که مصرف غذا (که معمولاً با کالری اندازهگیری میشود) بیشتر از سوزاندن و مصرف انرژی بدن باشد. این در حالی است که امروزه تأثیر چاقی بر سلامت بهخوبی اثبات شده است. همچنین ارتباط بین مرگومیر ناشی از کووید-۱۹ با شاخص توده بدنی بیش از ۳۰، بدون شک خبر از نیاز فوری برای کاهش وزن دارد.
بااینحال نگاهی به تاریخ رژیمهای غذایی و کمپینهای سلامت به ما یادآوری میکند که واقعیت افزایش وزن پیچیدهتر از «دریافت بیشتر کالری در مقابل کالری حذفشده» است. ازاینرو سؤالاتی مطرح میشود در مورد اینکه آیا تمرکز بر رژیمهای بر پایه مصرف کمکالری و صرفاً با شمارش کالری بهمنظور کم کردن ورود انرژی به بدن، واقعاً به مسئله اضافهوزن در دوران همهگیری پاسخ مناسب میدهد.
چاقی و رژیمهای کمکالری در غرب در گذر تاریخ
تحقیقات متخصصان انگلیسی در مورد رفتارهای لاغری نشان میدهد که زمانی محبوبیت رژیمهای کاهش وزن در انگلستان افزایش یافت که در دهههای ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ فرهنگ جیرهبندی مربوط به زمان جنگ در این کشور جای خود را به فرهنگ مصرف رو به رشد داده بود. رژیمهای رایج کاهش وزن در ابتدا تمرکز خود را بر روی محدود کردن مصرف کربوهیدراتها قرار داده بودند؛ اما در اواخر دهه ۱۹۶۰، روشهای کمچرب و شمارش کالری بسیار گستردهتر شد.
در همان زمان، دانشمندان بهطور فزایندهای نگران ارتباط بین وزن بدن و بیماریهای قلبی بودند. تحقیقات برای مستندسازی آثار زیانبار چاقی بر قلب و فشارخون آغاز شد. اگرچه تعداد این تحقیقات نسبتاً کم بود، اما نگرانیها به حدی بود که در سال ۱۹۶۷میلادی منجر به تأسیس انجمن چاقی در انگلستان شد.
باوجودی که از دهه میلادی ۱۹۶۰ تمرکز بر مشکلات سلامت و رژیم غذایی افزایش یافته، مردم در سراسر جهان – بهویژه در کشورهای غربی – در حال افزایش وزن هستند. میزان چاقی جهانی در حال حاضر تقریباً سه برابر این میزان در سال ۱۹۷۵ میلادی شده است. میزان چاقی در انگلستان در فاصله بین سالهای ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۱ دو برابر شد و امروز نیز این کشور رتبه سوم میزان چاقی در اروپا را دارد.
آیا مسئله اصلی در چاقی تنها افزایش مصرف کالری است؟
ممکن است تصور کنید که در راستای افزایش روند چاقی در کشوری مانند انگلستان، میزان کالری مصرفی مردم این کشور نیز افزایش یافته است. اما بررسی سازمانی تحت عنوان «بررسی ملی غذا» که رژیم غذایی خانوارهای انگلیسی را بین سالهای ۱۹۵۰ تا ۲۰۰۰ زیر نظر داشت، دادههای بهظاهر متناقضی را نشان میدهد. این اطلاعات حاکی از آن است که حتی با افزایش نرخ چاقی، مصرف کالری در آن کشور کاهش یافته بود.
این تناقض ظاهری مربوط به افزایش مصرف چربی در رژیم غذایی این کشور از اواسط دهه ۱۹۶۰ به بعد است؛ اما به موازات تغییر در تغذیه، انگلیسیها در آن زمان بیش از هر زمان دیگری بیتحرک شده بودند، بهعنوانمثال مالکیت خودرو و سفرهای موتوری از اوایل دهه ۱۹۵۰ بهشدت افزایش یافت. این نشان میدهد که کاهش وزن چیزی بیشتر از تلاش برای کاهش کالری در غذا است و ما باید تصویر وسیعتری از آنچه در زندگی مردم میگذرد را در نظر بگیریم. همین مسئله در دوران همهگیری نیز برجسته شده است.
افزایش وزن در دوران کرونا
طی کرونا سازمانهای مربوط به نظارت بر غذا گزارش میدهند که در نخستین قرنطینه طی بیماری همهگیری، بیشتر مردم خریدهای محلی انجام میدادند، غذاهای خانگی مصرف میکردند و غذاهای سالمتری را مصرف میکردند. ولی گزارشهای فوق نشان داد که بااینوجود، به علت افزایش زمان در دسترس افراد برای فعالیتهای مرتبط با غذا و برنامههای استراحت بیشتر (در زمان قرنطینه)، وزن بسیاری از افراد در این زمان افزایش یافته است.
بهطورکلی میتوان گفت از زمان تشخیص چاقی بهعنوان اولویت سلامت عمومی پیشرفت کمی برای مقابله با آن حاصل شده است. در مواجهه با چاقی روزافزون، تمرکز بر رژیمهای کاهش کالری بیفایده است. صدها رژیم کمکالری در طول قرن بیستم وجود داشت که وعده لاغری میداد، اما موفق به انجام آن نشد. بااینحال، امروزه کمپینهای بهداشت عمومی همچنان بر مصرف کالری کمتر متمرکز شدهاند.
در نهایت به نظر میرسد در مسئله افزایش وزن در طول همهگیری باید ما در مورد روشهای متداول کاهش وزن تجدیدنظر کرده و بیشتر بر علل اصلی آن تمرکز کنیم.