چرا برخی عوارض جانبی واکسن را بیشتر از دیگران تجربه می‌کنند؟

این روزها که واکسیناسیون در سراسر جهان علیه بیماری کووید-۱۹ سرعت گرفته است، عده‌ای درگیر عوارض جانبی واکسن می‌شوند. عوارض جانبی به علل مختلفی نظیر سن، جنسیت و نحوه تزریق در برخی بیش از دیگران خود را نشان می‌دهد.

به گزارش ندای تندرستی واکسن‌ها با نشان دادن تصویری کوچک از یک جنایتکاری کوچک و خطرناک (مانند میکروب‌ها و ویروس‌ها) به بدن عمل می‌کنند. عملکرد واکسن باعث می‌شود سیستم ایمنی تمرینی اساسی علیه مهاجم انجام دهد. این تمرین بدن را قادر می‌سازد تا سریع‌تر و بهتر در برابر یک حمله واقعی واکنش نشان دهد. پاسخ ایمنی علیه آنچه واکسن به بدن عرضه کرده است می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند. بروز عوارض جانبی به علل مختلفی بستگی دارد که در ذیل به آن‌ها اشاره می‌شود:

عوامل تأثیرگذار بر بروز عوارض واکسن

بازه سنی

ازآنجاکه سیستم دفاعی هر فرد بسته به عوامل متعددی از جمله ژنتیک، سن، جنس، بیماری‌های موجود و حتی میکروبیوم ما (جمعیت میکروبی درون روده) متفاوت است، واکنش متفاوتی به واکسن‌ها نشان می‌دهد. به‌عنوان‌مثال، یک سیستم ایمنی بالغ حافظه خوبی برای مقابله با عوامل بیماری‌زایی دارد که قبلاً با آن مواجه شده است، اما در مقابله با بیماری‌های جدیدی مانند COVID-19 خوب نیست. این امر نشان می‌دهد که عوارض واکسن در افراد مسن کمتر است.

جنسیت

از سویی زنان دارای دو کروموزوم X هستند، در مقابل مردان از این نوع کروموزوم یک عدد دارند. بسیاری از ژن‌های موجود بر روی کروموزوم X در ایمنی بدن نقش دارند. ازاین‌رو از نظر سیستم دفاعی تفاوت‌های بارزی بین جنس مؤنث و مذکر مشاهده می شود؛ زیرا زنان دارای پاسخ‌های ایمنی قوی‌تری هستند. این امر سبب می‌شود به دلیل واکنش ایمنی بیشتر، عوارض جانبی واکسن نیز در زنان بیشتر باشد.

ادجوانت‌ها

عوارض جانبی واکسن ممکن است با مواد جانبی دیگری به‌غیراز اجزای باکتری یا ویروس که درون واکسن وجود دارند نیز مربوط باشد. این مواد (مانند آلومینیوم) هنگامی‌که به واکسن‌ها اضافه می‌شوند، می‌توانند سیستم ایمنی بدن را بیشتر تحریک کنند. بنابراین واکسن‌ها با این مواد کمکی قادرند در صورت نیاز پاسخ ایمنی قوی در بدن ایجاد کنند. این پاسخ ایمنی نسبت به زمانی که تنها از عناصر میکروبی در واکسن استفاده می‌شود، قوی‌تر است.

نحوه تزریق و عوارض واکسن 

اگر بعد از واکسیناسیون احساس سردرد، خستگی و حتی تب می‌کنید، این عوارض نشان می‌دهد که سیستم ایمنی بدن شما کار می‌کند. این علائم فیزیکی واکنش بدن به واکسیناسیون را «واکنش زایی» می‌نامند؛ اما تنها عناصر موجود در واکسن را سرزنش نکنید. عوامل دیگری نیز شامل زاویه تزریق، اندازه سوزن، محل و سرعت واکسیناسیون همگی می‌توانند در ایجاد عوارض واکسن نقش داشته باشند.

اگر بازوی شما درد می‌کند، به یاد داشته باشید که نه‌تنها سیستم ایمنی بدن شما واکنش نشان می‌دهد و مواد شیمیایی را برای تحریک پاسخ ایمنی آزاد می‌کند، بلکه شما با سوزنی نیز در بازوی خود ضربه خورده‌اید!

در ارتباط با واکسن کرونا می‌توانید مقاله «آیا دریافت‌کنندگان یک دوز واکسن کرونا بیمار می‌شوند و ویروس را منتقل می‌کنند؟» را نیز در سایت ندای تندرستی مطالعه بفرمایید.

لینک کوتاه: https://tandorostimag.com/?p=3926