ابتلا به کرونا با سلامت روان ما چه می‌کند؟
امروزه مشخص شده است خطر ایجاد مشکلات سلامت روان در افرادی که به کرونا مبتلا شده‌اند، حتی پس از گذشت مدت طولانی از بهبودی آن‌ها افزایش می‌یابد. این درحالی‌که هنوز متخصصان در تلاش‌اند تا چرایی و چگونگی اثرات کووید-۱۹ بر سلامت روان را شناسایی کنند.
تاکنون افراد زیادی در سراسر جهان به کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند. خوشبختانه بسیاری از این افراد زنده مانده‌اند. از مدت‌ها پیش شواهدی وجود داشت که گسترش کرونا، سلامت روان افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ندای تندرستی نیز در گفتگویی با آقای دکتر حمدیه به بررسی کروناویروس و اثرات آن بر سلامت روان پرداخت.
اخیراً مشخص شده کروناویروس می‌تواند حتی پس از گذشت زمان زیادی از بهبودی فرد، اثرات منفی بر سلامت داشته باشد. در همین مورد در سایت ندای تندرستی به مقاله‌ای با عنوان «علائم پایدار کرونا در مبتلایان تا چند ماه بعد ادامه می‌یابد؟» مراجعه فرمایید. موارد روزافزونی از تجربه درد، خستگی و سرفه‌های مزمن در کنار سایر مشکلات گزارش می‌شوند. حتی برخی از مبتلایان به کرونا با مشکلاتی در زمینه سلامت روان مواجه شده‌اند.
یک متخصص بیماری‌های عفونی در آمریکا که در بخش کووید-۱۹ کار کرده است می‌گوید: «کووید-۱۹ می‌تواند روی مغز هم تأثیر داشته باشد. در تجربه من در درمان بیماران، مشکلات سلامت روان پس از ابتلا به کرونا به‌خودی‌خود یک همه‌گیری جهانی است و تاکنون فرصت نداشتیم که روی آن تمرکز کنیم.»
به گزارش مقاله‌ای که در ژورنال روان‌پزشکی لانست منتشر شده است؛ مشکلات سلامت روان حاصل از ابتلا به کرونا مختص بخش کوچکی از مبتلایان نیست. این اطلاعات بر اساس بررسی داده‌های الکترونیکی سلامت حدود ۷۰ میلیون نفر از جمله بیش از ۶۲ هزار نفر مبتلا به کووید-۱۹ به‌دست‌آمده است. در این بررسی مشخص شده است که تقریباً ۲۰ درصد بیماران مبتلا به کرونا طی سه ماه از زمان تشخیص، دچار عوارضی در سلامت روان از جمله اضطراب یا افسردگی می‌شوند و در مقایسه با مبتلایان به سایر بیماری‌ها (مانند آنفولانزا و سنگ صفرا)، برای بیماران مبتلا به کووید-۱۹ احتمال تشخیص مشکلات بهداشت روانی دو برابر بیشتر است.
اما چرا این مسئله وجود دارد و اگر فردی به کرونا مبتلا شده است و دچار مشکلات سلامت روان در زمان بیماری یا پس از آن شده است چه کاری باید انجام دهد؟
چرا کووید-۱۹ ممکن است سلامت روان را تحت تأثیر قرار دهد؟
یک متخصص بیماری‌های عفونی می‌گوید که همواره هر نوع بیماری فیزیکی یا ویروسی با سلامت روان ارتباط دارد و مستندات روزافزونی وجود دارد که کووید-۱۹ نیز از این قاعده مستثنا نیست. تنها تشخیص عفونت با این ویروس به‌سادگی سبب طغیان استرس و پریشانی می‌شود؛ چه برسد به جدا شدن از دوستان و خانواده که می‌تواند منجر به اضطراب و افسردگی شود.
در مورد کروناویروس که عامل کووید-۱۹ است نیز ممکن است ارتباط مستقیمی بین ویروس و مغز وجود داشته باشد. در واقع طبق مقاله‌ای که اخیراً در ژورنال نوروساینس نیچر منتشر شده، مشخص شده است که پروتئین اسپایک کروناویروس در موش می‌تواند از سد مغزی نخاعی عبور کند. سد مغزی نخاعی سدی است که همانند یک محافظ عمل کرده و تنها به مواد غذایی اجازه رسیدن به مغز را می‌دهد و سموم و پاتوژن‌ها را از مغز نگه می‌دارد. به گفته محققان ازآنجایی‌که پروتئین اسپایک می‌تواند به این شکل وارد مغز شود؛ احتمال دارد که ویروس نیز بتواند وارد مغز شود. البته برای اثبات این نظر لازم است تحقیقات بیشتری روی نمونه‌های انسانی انجام شود.
اما در حال حاضر چگونگی اثرگذاری ویروس روی مغز مشخص نیست. متخصص بیماری‌های عفونی می‌گوید که هم‌اکنون تمام اثرات کووید-۱۹ روی سیستم اعصاب مرکزی از جمله مغز را درک نمی‌کنیم. بر اساس اثراتی که کرونا روی سلامت روان می‌گذارد تلاش می‌کنیم تا بفهمیم این اثرات مستقیماً در اثر کروناویروس ایجاد شده‌اند یا به‌طورکلی در اثر زندگی در شرایط همه‌گیری به وجود آمده‌اند.
متخصص دیگری در حوزه مطالعه و درمان اضطراب اعتقاد دارد، برخی از افراد ممکن است در اثر مواجهه با سرخط‌های خبری که امروزه به تسخیر کروناویروس درآمده‌اند و وضعیت دگرگون‌شده جامعه و اضطراب را تجربه کنند؛ بنابراین بااینکه مطالعات اخیر پیشنهاد می‌کنند که ممکن است ویروس وارد مغز شود، همچنین ممکن است این ویروس بسیار جدید و مخرب، بیشتر به‌طور غیرمستقیم بر سلامت روان اثرگذار باشد.
متخصصان هنوز در تلاش‌اند تا مشخص کنند که چرا کرونا روی سلامت روان اثرگذار است، اما تاکنون فهرستی از اختلالات را تهیه کرده‌اند که ممکن است پس از ابتلا به کووید-۱۹ بروز یابند.
مشکلات سلامت روان که در پی ابتلا به کرونا پیش می‌آید
متأسفانه فهرست بلند بالایی از مشکلات سلامت روان حاصل از ابتلا به کرونا وجود دارد.
هذیان و سندرم پس از مراقبت ویژه
به‌طورکلی چندین مطالعه نشان داده‌اند که بیمارانی که در بخش مراقبت‌های ویژه هستند در معرض خطر بیشتر ابتلا به هذیان قرار دارند. هذیان حالت روانی غیرعادی است که سبب سردرگمی می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که کسانی که زیر دستگاه تنفس مصنوعی مکانیکی قرار می‌گیرند، بسیار بیشتر در معرض خطر ابتلا به هذیان قرار دارند. این میزان طبق پژوهشی تا ۸۰ درصد بوده است که به اعتقاد پژوهشگران احتمالاً دلیل آن مجموعه‌ای از عوامل شامل استفاده از برخی داروهای آرام‌بخش، اختلال در الگوی خواب و سایر عوامل است.
به‌طورمعمول هذیان با بهبود فیزیکی فرد بهتر می‌شود؛ اما خطر بیشتری وجود دارد که فرد مبتلا به عارضه‌ای به نام سندرم پس از مراقبت ویژه شود. این سندرم شامل مجموعه‌ای از مشکلات سلامت روان‌شناختی و فیزیکی است که ممکن است فرد پس از بیماری شدید یا بستری شدن در بخش مراقبت‌های ویژه به آن دچار شود. با اینکه این سندرم به عنوان یک اختلال در سلامت روان، تنها به ابتلای به کرونا اختصاص ندارد، عوامل خطر اصلی آن شامل هذیان، تنفس مصنوعی مکانیکی طولانی‌مدت و سندرم زجر تنفسی همگی ممکن است در اثر موارد شدید کووید-۱۹ ایجاد شوند.
به‌تازگی تحقیقی نشان داده است که افرادی که دچار کووید-۱۹ شدید می‌شوند خطر بالاتری برای ابتلا به سندرم پس از مراقبت ویژه دارند. احتمالاً دلیل آن تا حدی اجبار در استفاده از دستگاه‌های کمک تنفسی مکانیکی برای مدت‌زمان طولانی‌تر نسبت به افراد غیر کرونایی نیازمند به دستگاه کمک تنفسی مکانیکی مربوط می‌شود.
هرچند که هذیان اغلب کوتاه‌مدت است و طی چند روز خاتمه می‌یابد، زمان سریع و دقیقی برای بهبود سندرم پس از مراقبت ویژه وجود ندارد. برای برخی این سندرم ممکن است چندین ماه و برای برخی تا چندین سال به طول بیانجامد. همچنین احتمال ایجاد مشکلات شناختی نیز برای مدت طولانی وجود دارد. درواقع، طبق اطلاعات بیمارستان کلیولند ۸ تا ۵۷ درصد بیماران دچار سندرم پس از مراقبت ویژه، اختلالات بهداشت روان مانند اضطراب، افسردگی و استرس پس از سانحه را مدت‌ها پس از ترخیص تجربه می‌کنند.
مه مغزی
به گفته یک متخصص اضطراب، مشکل در تمرکز می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که فرد بهبودیافته از کرونا با یکی از عوامل تهدیدکننده سلامت روان، یعنی اضطراب یا اختلال افسردگی دست‌وپنجه نرم می‌کند. او می‌گوید: «ما می‌دانیم امروزه مردم در سراسر جامعه در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به اضطراب و افسردگی هستند و زندگی در شرایط کرونایی می‌تواند این مسئله را افزایش دهد.» وی ادامه می‌دهد، حتی اگر فردی بهبودیافته از کرونا باشد و دچار اضطراب یا افسردگی نیز نشده باشد، عواقب مالی حاصل از ابتلا به ویروس می‌تواند تمرکز وی را بر هم بزند. چراکه افرادی که به این ویروس مبتلا شده‌اند هفته‌ها بیکار هستند و ممکن است با افزایش خطر از دست دادن شغل و مشکل در پرداخت قبوض مواجه شوند. استرس ناشی از این وضعیت می‌تواند منجر به مشکلات تمرکز شود.
در مورد اینکه مه مغزی چقدر می‌تواند دوام بیاورد، هیچ اطلاعات واقعی وجود ندارد، اما طبق تجربه برخی متخصصان، این حالت معمولاً برای حدود سه هفته ادامه دارد.
اختلال اضطراب پس از سانحه
طبق تعریف مراجع معتبر سلامت روان اختلال اضطراب پس از سانحه وضعیتی روانی است که ممکن است در اشخاصی بروز کند که تجربه رویدادی شوکه کننده، ترسناک یا خطرناک داشته‌اند. ابتلا به کووید-۱۹ می‌تواند همگی این ویژگی‌ها را داشته باشد. بر اساس مقاله‌ای که در ژورنال پژوهش و سیاست‌گذاری سلامت جهانی منتشر شده است به نظر می‌رسد که بهبودیافتگان از کرونا در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به این نوع از مشکلات سلامت روان، یعنی اضطراب پس از سانحه هستند.
پژوهش بر روی اختلال اضطراب پس از سانحه و کروناویروس در جریان است؛ اما در مطالعه‌ای که روی بیش از ۷۰۰ نفر بهبودیافته از کووید-۱۹ در ووهان چین انجام شده است نشان داده است که بیش از ۹۶ درصد این افراد علائم قابل‌توجهی از اختلال اضطراب پس از سانحه داشتند. البته این وضعیت آن‌ها تا حدی با وضعیت بیماران در آمریکا و اغلب نقاط جهان متفاوت بود. برای مثال در ووهان افراد دارای ویروس از خانواده جدا شدند و به مراکز قرنطینه فرستاده شدند.
به گفته متخصصان اضطراب در آمریکا، بسیاری از مبتلایان به کووید-۱۹ از اختلال اضطرابی پس از سانحه رنج می‌برند. این ناهنجاری به شکل‌های مختلفی از جمله ترس از مراجعه به پزشک و بیمارستان، اجتناب از خروج از منزل و کابوس‌های شبانه خود را نشان می‌دهد. علائم معمولاً طی سه ماه از رخداد سانحه ظاهر می‌شوند؛ اما می‌توانند دیرتر نیز ظاهر شوند. به گفته متخصصان درصورتی‌که درمان مناسب انجام نشود، علائم ممکن است تا زمان نامشخصی ادامه پیدا کند.
افسردگی و اضطراب
یک متخصص اضطراب توضیح می‌دهد که گذراندن یک بیماری جدی و استرس ناشی از آن می‌تواند باعث افسردگی و اضطراب شود. مطالعات متعددی ارتباط این دو عامل مختل کننده سلامت روان را با ابتلا به کرونا مشخص کرده‌اند. در مطالعات مشخص شده است که مبتلایان قطعی کووید-۱۹ احتمال بیشتری برای بروز علائم خفیف، متوسط و شدید اضطراب و افسردگی نسبت به افراد غیر مبتلا کرونا داشتند.
مشکلات خواب
در مطالعه‌ای روی افراد بهبودیافته از کووید-۱۹ که در بیمارستان بستری شده بودند مشخص شده است که ۴۰ درصد از آنان یک ماه پس از بازگشت به خانه با بی‌خوابی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
طبق گفته متخصصین هنگامی‌که ساختار زندگی افراد دچار مشکل شود، ممکن است خواب آن‌ها به‌شدت کاهش یابد. حتی برخی از علائم کووید-۱۹ مانند سرفه، مشکل در تنفس و تنگی نفس می‌تواند خواب را تحت تأثیر قرار دهد. همه این علائم ممکن است تا مدت‌ها پس از بهبودی فرد از کووید-۱۹ همچنان ادامه داشته باشند.
افرادی که دچار این مشکلات خواب می‌شوند، در معرض خطر بیشتری برای ایجاد افسردگی و اضطراب هستند. به نظر می‌رسد این اثرات دیرپا، بخشی از چرخه معیوب بازگشت از کووید-۱۹ باشد.
چگونگی درمان مشکلات سلامت روان پس از ابتلا به کرونا
برخی پزشکان توصیه می‌کنند ابتدا باید با پزشک خانواده یا پزشک اصلی خود مشورت کنید. برای این کار باید وضعیت خود را برای پزشک تشریح کنید تا او تشخیص دهد که آیا مراجعه به روان‌پزشک یا روانشناس لازم است یا خیر. گزینه دیگر یافتن یک متخصص سلامت روان است که می‌توان به‌صورت بر خط نیز با وی مشورت کرد.
به گفته یک متخصص اضطراب، درمان مشکلات سلامت روان مرتبط با کرونا بیشتر شامل درمان موردی و نه درمان گسترده پس از کووید است؛ یعنی پزشک احتمالاً روش‌های استاندارد روان‌درمانی مانند گفتگو درمانی، درمان شناختی-رفتاری و شاید دارو را برای بیمار تجویز کند.
به خاطر داشته باشید که یافتن ارائه‌دهنده بهداشت روانی مناسب ممکن است زمان‌بر باشد. به گفته متخصصین در حال حاضر نیاز به خدمات سلامت روان به حدی زیاد است که به دست آوردن آن بسیار دشوار است؛ اما این مسئله نباید سبب شود که افراد از دریافت کمک بازبمانند. همچنین هر چه بتوان با پزشکان بیشتری ارتباط برقرار کرد بهتر خواهد بود.
لینک کوتاه: https://tandorostimag.com/?p=3570