کروناویروس و اثرات آن بر سلامت روان
با توجه به شیوع بیماری کووید-۱۹ در سراسر جهان و از جمله کشور عزیزمان و اضطراب و بار روانی که این بیماری بر جامعه و به‌خصوص بیماران اعصاب وارد کرده است، جناب آقای دکتر مصطفی حمدیه روانپزشک، فوق تخصص طب روان‌تنی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این زمینه صحبت‌هایی با ندای تندرستی داشتند که شما را به مطالعه آن دعوت می‌کنیم.
این روزها به دلیل شیوع کروناویروس جدید، نحوه انتشارش و خطراتی که دارد، اضطرابی همگانی جامعه را فراگرفته است. خوشبختانه همکاران عزیز من در رشته‌های عفونی و ایمنی‌شناسی اطلاعات بسیار خوبی را به‌اندازه کافی در اختیار هم‌وطنانمان قرار داده‌اند. همگان باید بدانیم که به‌هرحال این بیماری مانند یک سرماخوردگی یا آنفولانزا است و البته انتشار آن سریع‌تر است و همه باید شیوه‌های پیشگیری از آن را رعایت کنیم. درعین‌حال ما باید مراقب باشیم که اضطراب و نگرانی بر ما غلبه نکند، چون در آن صورت سیستم ایمنی تضعیف می‌شود و ما در مقابل بیماری مستعدتر می‌شویم. قطعاً وقتی دائم در تشویش و اضطراب باشیم و دائم نگران باشیم که چه اتفاقی می‌افتد، دفاع ما در مقابل این ویروس ضعیف‌تر می‌شود.
هر چه سعی کنیم که اطلاعات کافی و لازم را داشته باشیم و به نکاتی که در فضاهای جمعی مانند صداوسیما مطرح می‌شود، توجه کرده و دقت‌ها و احتیاط‌های لازم را به خرج دهیم، می‌توانیم به‌خوبی از این بیماری پیشگیری کنیم و هر چه قدر آرامش خودمان را حفظ کنیم، این پیشگیری دقیق‌تر و خوب‌تر انجام خواهد شد.
من سخنی هم دارم با بیماران دارای سابقه بیماری‌های عصبی که دارای زمینه‌های اضطراب و وسواس بوده و مراجعین کلینیک‌های روان‌پزشکی و روانشناسی هستند. باید گفت این افراد آسیب‌پذیرترند؛ به‌خصوص وقتی بحث شستن مکرر دست‌ها با آن دقت و ظرافت مطرح می‌شود و اینکه باید مراقب عطسه و سرفه بود و در صورت لزوم از ماسک استفاده کرد. عزیزان دارای سابقه درمان وسواس و اضطراب و افرادی که زمینه‌های فوبیا و کلاً بیماری‌های اضطرابی دارند با این مسائلی که پیش‌آمده است، احتمالاً بیشتر از بقیه هم‌وطنان خواهند ترسید و اضطراب پیدا خواهند کرد.
مراقب باشیم در شرایط شیوع بیماری، اضطراب و نگرانی بر ما غلبه نکند؛ چون در آن صورت سیستم ایمنی تضعیف می‌شود و ما در مقابل بیماری مستعدتر می‌شویم
همین چند روز اخیر مراجعینی در همین زمینه داشته‌ام. یکی از مراجعین سابقه وسواس داشته و در داروخانه کار می‌کند. همراهان او گفتند که او روزی صدها بار دست‌هایش را می‌شوید. دائم می‌گوید که دستم به اینجا و آنجا خورد، ویروس پخش می‌شود، پدر و مادرم به‌وسیله ویروسی که من از محل کار می‌آورم گرفتار می‌شوند و من مسئول آن‌ها هستم. مبادا که با همه دقت‌هایی که می‌کنم، با همه شستن‌ها یک‌وقت ویروس را با خودم به منزل بیاورم، مبادا شستن‌های من درست نباشد، مبادا به‌درستی رعایت نکرده باشم و از این قبیل وسواس‌ها. خلاصه وسواسش خیلی شدیدتر شده بود. این بیمار مدت‌ها بود که خیلی حالش بهتر بود و داروی او را کم کرده بودم، ولی با مسئله کروناویروس و این خبرهایی که در جامعه پخش شده است، وسواسش به‌شدت افزایش پیدا کرده بود و به‌صورت غیرمنطقی و زیاده از حد دستش را می‌شست.
من در مشاوره‌ای که با او داشتم با او صحبت کردم و برایش توضیح دادم. حتی حین مشاوره مرتب از من می‌پرسید که من با این نگرانی‌ها و حالت‌هایی که دارم آیا دفاع بدنم ضعیف می‌شود، ایمنی‌ام ضعیف می‌شود و خود این مرا مستعد بیماری می‌کند و به‌این‌ترتیب دائم خودش را آزار می‌داد که با توجه به اینکه ایمنی بدنم ضعیف شده و وسواسم تشدید شده، باید چه کنم. من به او گفتم که البته نگران نباش، من داروی تو را افزایش می‌دهم و این شستن‌های زیاد متعادل می‌شود و آرامش پیدا می‌کنی. وقتی آرامش پیدا کنی دفاع و مقاومت بدنت هم بهتر می‌شود. با کلی اطمینان بخشی از مطب بیرون رفت و قرار شد اصولی که گفته‌شده را رعایت کند، داروهایش را هم مصرف کند و دوباره مراجعه کند تا وضعیتش را مجدداً ارزیابی کنم.
می‌خواهم این را عرض کنم که در این قبیل بیماران ممکن است که قضیه تشدید شود، بیماریشان تشدید شود و نیاز به رسیدگی و مراقبت جدی داشته باشند.
در همین روزها بیمار دیگری داشتم که به من مراجعه کرد. او هم چند سال پیش سابقه حمله اضطرابی داشت و درمان شده بود؛ ولی به خاطر همین قضیه شیوع کرونا دوباره باحالت اضطراب شدید، تهوع، گزگز نیمی از بدن و صورت، احساس سوزن سوزن شدن، احساس خفگی به خاطر اضطراب و گرفتگی عضلات ناحیه حلق به من مراجعه کرد.
او می‌گفت که من چند روزی است که هر کاری می‌کنم، هر جا که می‌روم ناآرامم. شمال رفتم، ناآرام بودم؛ برگشتم به تهران باز ناآرامم؛ حالم اصلاً مساعد نیست، حوصله ندارم، نمی‌توانم جایی بند شوم یا سرکار بروم؛ خانه هم نمی‌توانم بمانم. هر جا می‌روم نگرانم و حالم بد است.
این درواقع عود همان حالت‌های اضطرابی است و با او صحبت کردم که اصلاً نگران نباشد. نحوه انتقال ویروس را باز به زبانی که برای او قابل‌فهم باشد توضیح دادم که باید مراقبت کند؛ شستن دست‌ها باید متناسب باشد؛ اگر در فضایی که دیگران عطسه یا سرفه می‌کنند دقت کند و در صورت لزوم ماسک استفاده کند، هیچ مشکلی برایش پیش نمی‌آید. بااین‌حال برای او دارو تجویز کردم و او باید داروی اعصاب استفاده کند تا بتواند آرامش خود را حفظ کند؛ چون این اضطراب و نگرانی از اختیار او خارج است و با همه آگاهی‌هایی که پیدا می‌کند، نمی‌تواند به‌درستی کنترل کند و حتماً باید داروی مناسبی بخورد که بتواند بر این اضطراب فائق بیاید.
بیماران دارای سابقه بیماری‌های اعصاب مانند اضطراب و وسواس ممکن است در شرایط شیوع کروناویروس، بیماریشان عود کند؛ در اینصورت به روانپزشک مراجعه کنند
جمع‌بندی
می‌خواهم خدمت عزیزانی که از بیماران ما هستند و سابقه اضطراب، وسواس، حمله اضطرابی و کلاً بیماری‌های اعصاب دارند عرض کنم که ممکن است در شرایط شیوع بیماری حالشان بدتر شود، نگران شوند، حتی درحالی‌که خوب هستند بیماریشان عود کند. اگر داروی کمی می‌خورند، ممکن است به حالت روزهای اول و بدحالی روز اول برگردند. این افراد باید حتماً به متخصصین روانپزشک مراجعه کنند و مشکلشان را بازگو کنند و از آن‌ها بخواهند با داروها و راهکارهای مناسب کمکشان کنند تا بتوانند بر این مشکل فائق بیایند. این افراد وقتی آرامش پیدا کنند و حالشان بهتر شود، قطعاً دفاعشان در مقابل این ویروس خیلی بهتر و خوب‌تر خواهد بود و می‌توانند خودشان را کاملاً از بیماری حفظ کنند. امیدوارم همه ما بتوانیم با آرامش از این مسیر عبور کنیم و بر این بیماری فائق بیاییم.
لینک کوتاه: https://tandorostimag.com/?p=2148